Winning van natuursteen blokken

In de groeve

Wereldwijd wordt natuursteen in groeven gewonnen. De werkmethoden van de oude Egyptenaren, Grieken en Romeinen worden in verbeterde versie nog steeds gebruikt. De hardheid van het materiaal en het gewicht vormen obstakels bij de winning. Met imposante machines wordt natuursteen in grote blokken gewonnen en vervolgens in platen en tegels gezaagd. Alleen gelaagde stenen als leisteen en kwartsiet worden in schollen van de rots gespleten.

Blokken

Een blok kan gemakkelijk 1,5 x 2 x 3 m groot zijn, met een gewicht van 19 ton. De maximaal te winnen afmeting wordt bepaald door natuurlijke breuklijnen in de groeve en het beschikbare materieel. De blokken worden met speciaal gereedschap uit de berg gezaagd of geboord. Hiervoor wordt watergekoeld gereedschap gebruikt, waarvan de snijvlakken met diamant zijn bezet.

Boor methode

Op de contouren van het te winnen blok, worden in de rots verticale gaten geboord om de ongeveer 150 mm. In deze gaten worden stalen wiggen geslagen, die het blok splijten van de rots. De Romeinen gebruikten hiervoor gedroogde houten wiggen. Eenmaal geplaatst werden de wiggen nat gemaakt, waardoor het hout ging zwellen en de steen spleet. In een groeve is de steen vaak in dikke lagen gevormd (het leger). Tussen die lagen zit een breuk, waardoor een blok aan de onderzijde vrij gemakkelijk los komt.

Zaag methode

Een blok kan ook uit de rots worden gezaagd met een gigantische ‘kettingzaag’. Voor hele lange zaagsneden wordt vaak een draadzaag gebruikt. Deze methode is te vergelijken de staaldraad, waarmee de kaasboer een ronde kaas in stukken snijdt. In de rots wordt eerst een verticaal en een horizontaal gat geboord, die precies op elkaar aansluiten. Door de gaten met een gezamenlijke lengte tot wel 25 meter wordt de staaldraad met diamantbolletjes gevoerd. Het begin en het einde van de staaldraad worden met elkaar verbonden, om zo een lus te krijgen. Deze lus wordt aangetrokken en in beweging gebracht en slijpt zich een weg door de rots. Op deze manier wordt een plak steen van bijvoorbeeld 9x3x2 meter van de rots gezaagd. Deze plak wordt met een vijzel omgeduwd. Na een ‘zachte’ landing op een bed van puin wordt de steen opgedeeld in kleinere blokken.

Meer weten?

Groeve